Afgelopen week zag ik haar opnieuw voorbijkomen, want een paar maanden eerder had ik haar verhaal al in de krant gelezen. In het programma Man bijt hond werd deze bijzondere vitale dame op leeftijd in de sportschool geïnterviewd over een ingrijpende gebeurtenis. Begin dit jaar namelijk was ze in huis overvallen, waarbij ze al haar fysieke kracht nodig had om de jeugdige indringer weg te jagen. In een notendop vertelde ze daarna ook iets over haar levensloop, een ongelukkige geschiedenis van verwaarlozing, vertwijfeling en verlies. Hoe weet zij zich, ondanks alle misère, staande te houden in een samenleving waarin ouderdom in een laag aanzien staat en eenzaamheid aan de orde van de dag is?
De huidige westerse oudere wil jong blijven en bindt daarom de strijd aan met zichzelf en zijn omgeving. Het doel is om actief en fit te blijven en het leven van de jongere generatie te leiden, maar dan in een lagere versnelling. De sportscholen puilen uit, en ook op seksueel gebied doen ouderen niet onder voor jongeren. Echter, veel mensen op leeftijd ervaren de gevolgen van een stressvol leven, waarbij ouderdom een fase is waarin organismen slecht kunnen omgaan met stress en het herstel daarvan langer duurt. Veel stressoren in het leven doet de cognitieve functies sneller achteruit gaan en de opgelopen stress versnelt het ouderdomsproces. Het blijkt overigens een mythe dat de gemiddelde Nederlandse 55-plussers gezonder zijn dan de eigen ouders. Ze lijden veelal aan overgewicht, bewegen minder en drinken meer alcohol. De levensduur wordt voor ongeveer dertig procent bepaald door de genen, de rest door levensreddende medische ingrepen en leefstijl. In deze levensfase is de mens kwetsbaar en heeft hij minder weerstand: ouderdom gaat gepaard met meer gezondheidsklachten. Daarentegen zorgt minder stress voor minder ongemakken en daar is veel bewijs voor.
In vele niet-westerse culturen zijn ouderen het middelpunt van de familie en leven dikwijls een gelukkig leven. Zij worden over het algemeen als wijs beschouwd en hebben als vanzelfsprekend aanzien en status. Op het Japanse eiland Okinawa wordt de geluksbeleving van ouderen toegeschreven aan calorieram voedsel, een prettig klimaat en betrokkenheid bij de jongeren. Het is blijkbaar niet voor niets dat op deze kleine oppervlakte de meeste honderdjarigen wonen.
Soms zijn er uitzonderingen op de regel, zoals het relaas van superoma. Ondanks de tegenspoed in haar leven kan zij het telkens weer opbrengen om teleurstelling en verdriet om te buigen in positieve gedachten. De vraag hoe zij dat doet blijft in deze column open, maar als je weet dat door warmte, genegenheid en aandacht de mens langzamer en vooral gezonder oud zal worden, is hiermee een klein stukje beantwoord.
