Hoe weet je of het een ongezonde relatie is?
We bedenken duizenden redenen om te verklaren waarom we in een bepaalde situatie zitten. Als we er middenin zitten en er hevige emoties ervaren is het een hele uitdaging om het nog helder te kunnen zien. Om een toxic relatie te herkennen is het daarom belangrijk om te begrijpen wat een gezonde relatie is. Dat is namelijk niet voor iedereen zo vanzelfsprekend. Want wat weten we nu eigenlijk echt over relaties? Over relaties leer je voor het eerst als je kind bent, door de relatie die je hebt met je ouders of verzorgers. Soms is dat voorbeeld (helemaal) niet ideaal, en kan het ervoor zorgen dat je eigenlijk niet precies weet wanneer een relatie goed voor je is. De tweede mogelijkheid om over relaties te leren is van je eerste liefdesrelatie(s). En wat als die ook te wensen overlieten…
Daarom hieronder de eigenschappen van gezonde, liefdevolle relaties op een rijtje:
- Plezier maken
- Respectvol omgaan met elkaars grenzen
- Vertrouwen
- Vriendschap
- Eerlijkheid
- Openheid
- Intimiteit
- Seks
- Liefde
- Aandacht
- Luisteren
- Commitment
- Autonomie
- Tijd voor jezelf
- Delen wat je bezighoudt
- Nieuwsgierig blijven naar elkaar
De mate waarin deze eigenschappen aanwezig zijn kan natuurlijk variëren en soms uit balans raken. Dat is waarom een relatie onderhoud nodig heeft. Zodat je samen steeds weer kunt afstemmen op waar op dat moment behoefte aan is. Je kunt het zien als het onderhouden van je huis. Als het stormt gaat er wel eens iets stuk, of waait er een dakpan af. En een lekkend dak geeft stress en zorgt ervoor dat het minder fijn is in huis. Daarom is het belangrijk samen goed voor jullie ‘huis’ te zorgen en het er schoon en fijn te houden. Achterstallig onderhoud lost zich namelijk niet vanzelf op.
Wat is eigenlijk een giftige relatie?
Een slechte relatie kost je energie, zorgt voor problemen en negatieve gevoelens. Het maakt dat je steeds alert bent en dat veroorzaakt veel stress. Zoals we inmiddels weten, heeft stress van grote invloed op je fysieke en mentale gezondheid. En is daarom niet alleen van invloed op je relatie, maar op al je levensgebieden.
Je kunt een toxic relatie herkennen als er sprake is van het volgende:
- Je niet op je gemak voelen bij de ander
- Jezelf ondergeschikt maken
- Manipulatie
- Geheimen
- Constante aandacht verwachten
- Intimidatie
- Jaloezie
- Ontbreken van empathie
- Schuldig laten voelen
- Uitschelden
- Gemene grapjes maken
- Liegen
- Vertrouwen beschamen
- Geweld
- Pijn
- Eigen gewin vooropstellen, ten koste van de ander
- Overmatig alcohol- of drugsgebruik
- Angst
- Onveilig gevoel
- Afzondering
- Grensoverschrijdend gedrag
Een gemeen grapje maken, liegen of uitschelden lijkt misschien niet zo erg maar laten zien dat het niet goed zit in je relatie. En relatieproblemen gaan helaas nooit vanzelf over.
Als je echt van elkaar houdt en beiden bereid bent te werken aan het verbeteren van jullie relatie, wacht dan niet en zoek hulp. Wanneer er echter sprake is van geweld (fysiek, mentaal, seksueel, emotioneel), is het belangrijk om afstand te nemen, grenzen te stellen en jezelf in bescherming te nemen. Liefde gaat namelijk nooit samen met geweld.
Dit is helaas makkelijker gezegd dan gedaan, want een giftige relatie begint meestal
geleidelijk. Je raakt eraan gewend en beetje bij beetje raak je er verder in verstrikt. Je wordt afhankelijk van de ander en verzint redenen om te verklaren dat je blijft. En misschien heb je kinderen of een bedrijf samen wat het extra gecompliceerd maakt.
Afzondering van de personen die van je houden speelt hierbij vaak een rol. Het contact met je familie of vrienden wordt door je partner gesaboteerd. En angst, schaamte of het niet meer overzien, kunnen er ook voor zorgen dat je steeds minder met anderen deelt en niet om hulp vraagt. Dit maakt het nog moeilijker. Want als je wereld steeds kleiner wordt, zal het steeds lastiger worden om de realiteit helder te blijven zien en grenzen te stellen.
Wat kun je doen als je er middenin zit?
Als afstand nemen en weggaan nog geen optie is, zijn er diverse dingen die je al wel kunt doen.
- Neem iemand in vertrouwen en deel je angsten, twijfels, pijn en verdriet
- Omring je met mensen die je er echt voor je zijn
- Neem soms even fysiek afstand om te voelen waar jouw grenzen liggen (naar buiten
of even in een andere ruimte zijn kan al helpen) - Schrijf voor jezelf over je behoeften, angsten en dromen en wat jij belangrijk vindt
- Let op de dingen die wel goed gaan in je leven en waar je dankbaar voor bent (door te
focussen op positieve dingen ga je meer mogelijkheden zien) - Zoek hulp via vrienden, familie, collega’s, huisarts, andere instanties of mensen die je
vertrouwt en die jouw belang vooropstellen - Stel jezelf regelmatig de vraag: Wat heb ik nu nodig? En probeer daarnaar te handelen
- Schrijf de voor- en nadelen op van je relatie, hoeveel procent is positief/negatief?
- Zorg voor jezelf en doe dingen waardoor je je goed voelt
- Leer nieuwe dingen
- Focus op de uitkomst op lange termijn i.p.v. korte termijn
- Maak contact met je lichaam: bewegen, sporten, yoga, meditatie
- Hou van jezelf
Wat kun je voor iemand doen die in zo’n relatie zit?
- Luisteren
- Kom niet ongevraagd met advies
- Als je niet weet wat je moet zeggen, zeg dat dan
- Vraag wat de ander nodig heeft
- Geloof wat de ander zegt, ook als het bizar klinkt
- Toon begrip, empathie
- Onderzoek desgewenst samen de mogelijkheden voor hulp
- Bied een veilig onderkomen als dat nodig is
- Laat weten dat je er voor de ander bent
- Check regelmatig hoe het gaat
- Doe geen aannames maar vraag hoe het zit
- Maak plezier samen
- Geef ruimte om het te verwerken
Ook als in een dergelijke situatie zit of hebt meegemaakt, doe je er goed aan om daar met iemand naar te kijken. Je zou bijvoorbeeld naar een relatietherapeut of coach kunnen gaan om een volgende keer niet weer voor een toxic partner te vallen. Het zijn overigens niet alleen liefdesrelaties die giftig kunnen zijn. Misschien heb je personen in jouw directe omgeving die aan deze giftige eigenschappen voldoet? Zorg dan dat je er extra op let om jouw grenzen te bewaken.
Anne-Brit Voorn
The Coaching Partners
www.thecoachingpartners.nl
