Herken jij deze risicofactoren en ligt een burn out op de loer?

296

Stel je eens voor…

Je hoort opeens een hard, vervelend geluid. In een staat van onderbewustzijn schrik je: gaat er een alarm af? Brand? Je spieren spannen zich aan om in actie te komen net voor het moment dat je je realiseert dat het nare geluid je wekker is. Versuft sla het kreng uit. Niet alweer.

Je zakt half terug in je droom, maar valt niet echt meer in slaap. Toch kost het je moeite om na vijf (of zes, zeven, acht) keer de snooze-knop te hebben ingedrukt nu echt je bed uit te komen, je viel vannacht namelijk pas om half vier in slaap. Het is 06:40, nog 20 minuten voor je moet vertrekken naar je werk.

Tot nu toe misschien (grotendeels) herkenbaar voor de meesten van ons, maar lees nog even verder…

Je zit op de rand van je bed, duikt het liefst meteen weer terug. Wat ben je nog moe, het is alsof je maar vijf minuten hebt kunnen slapen. Maar, bedenk je je, wat scheelt het ook eigenlijk? Je bent nooit een ochtendmens geweest, maar de laatste weken lig je iedere avond tot diep in de nacht te piekeren. Het zorgt voor een opgejaagd, prikkelbaar gevoel en natuurlijk voor een hoop vermoeidheid. Een goede nachtrust, je zou er op dit moment alles voor geven.

Even schiet de gedachte door je hoofd: zal ik me ziek melden? Vandaag is daar misschien wel een mooie dag voor: dan mis je meteen die presentatie waarvoor je eigenlijk helemaal geen tijd vrij hebt kunnen maken. In de afgelopen weken heeft het werk zich letterlijk in drie grote bergen op je bureau opgestapeld, dus het niet hoeven presenteren van een onvoorbereid verhaal is in ieder geval één zorg minder. Je collega’s zullen het heus wel begrijpen, ziek is ziek. Toch..? Je denkt: kan ik dit wel maken? Ben ik eigenlijk wel ziek?

Je besluit je toch aan te kleden en gaat (natuurlijk nét iets te laat) weg. Wanneer je achter in de file aansluit, staat het huilen je al nader dan het lachen. Je voelt je opgejaagd, maar tegelijkertijd verdoofd. Wanneer je aankomt op je werk en ziet dat een vierde stapel zich op je bureau begint te vormen, plof je moedeloos in je bureaustoel. Je telefoon gaat, er springen drie e-mails binnen en je collega steekt zijn hoofd om de deur met de vraag of je hem meteen even kunt helpen. 08:31 en een paniekerig gevoel bekruipt je. Het liefst keer je om, pak je je jas en stap je in de auto terug naar huis. Waarom is de dag net begonnen, maar is je batterij al meer dan leeg?

Burn out

Opgebrand zijn, een burn out hebben. Een paar jaar terug leek het bijna een “hip”, nieuw fenomeen en tevens een mooi excuus om een paar dagen uit te rusten. Lekker even tijd voor jezelf, toch?

Zo’n 1 op de 7 werknemers in Nederland heeft te maken met burn out-klachten. Verzuim vanwege psychische redenen, waaronder burn out, kostte alleen al in de eerste helft van 2014 zo’n 800 miljoen euro. Sinds ook uit wetenschappelijk hersenonderzoek is gebleken dat burn out-klachten ook objectief terug te zien zijn in een hersenscan (ook al gebeurde dit pas in 2010), wordt het steeds meer erkend als serieus probleem dat de aandacht van media, gezondheidszorg, HR-managers en werkgevers verdient.

Mensen die te maken krijgen met een burn out, ondervinden hevige en vaak langdurige gevolgen. Extreme vermoeidheid en zelfs uitputting, maar ook slapeloosheid, een gejaagd gevoel, prikkelbaar en huilerig zijn, ruzie zoeken en vergeetachtigheid zorgen ervoor dat je op den duur in zijn totaliteit niet meer kunt presteren.

Stress en burn out

Een burn out is een mogelijke uitkomst van heftige en langdurige stress. Dit kan werkstress zijn (zoals ook hierboven beschreven) of relatiestress, maar ook stress die voortkomt uit een familieruzie, de situatie rondom een ernstig ziek familielid of het feit dat je kind al tijden gepest wordt op school.

Risicofactoren

Iedereen reageert anders op situaties en ervaart andere stresslevels. Dit is zelfs gedeeltelijk genetisch vastgelegd: bij zo’n 40% van de mensen is genetisch bepaald dat zij gevoeliger zijn voor stress dan hun medemens. Ook in je karakter en omgeving zijn verschillende risicofactoren te ontdekken:

  • Perfectionisme 

Wanneer je opgegroeid bent tot een pietje-precies, brengt dit een aantal risico’s met zich mee. Je maakt je over het algemeen sneller druk (perfectionisten zijn vaak in hoge mate betrokken) en neemt daardoor je werk net iets te vaak mee naar huis. Wanneer je alleen het ultieme goed genoeg vindt, ligt ook uitstelgedrag op de loer: de gedachte ‘ik ben nu nog niet in staat een topresultaat neer te zetten, ik moet eerst nog…’ sluipt er namelijk snel in. Wanneer je vervolgens ook niet goed kunt delegeren (want: niemand doet het zoals jij het graag ziet) en jezelf verliest in micro-managen, stapelen de risico’s zich op.

  • Onzekerheid 

Je kan van nature (aangeleerd door je ervaringen) onzeker zijn of met een verminderd zelfvertrouwen kampen. Dit zal ervoor zorgen dat al van jezelf gevoeliger bent voor stress. Wat vaak wordt onderschat, is dat ook externe onzekerheden hierin mee kunnen spelen. Denk bijvoorbeeld eens aan de stress die het kan opleveren wanneer je in de wandelgangen van het bedrijf waar je werkt hebt gehoord dat een faillissement steeds dichterbij komt, of wanneer je leidinggevende je keer op keer het gevoel geeft dat je niet goed presteert. Samen met grotere trends en ontwikkelingen (de economische crisis, maar bijvoorbeeld ook veranderende ontslagregelingen) kunnen deze dingen ervoor zorgen dat je dagelijks een hoop spanning ervaart.

  • Demografisch vastgelegde risico’s 

Natuurlijk zijn er ook een aantal vastgelegde risico’s. Zo hebben vrouwen vaker last van stress dan mannen en is stress in de leeftijdsgroep 25-35 jaar het meest vertegenwoordigd (ook al is het verschil met andere leeftijdscategorieën maar klein). Ook de branche waarin je werkt kan invloed hebben op de kans dat je te maken krijgt met stressgevoelens: zo ervaart 21% van de werknemers in het onderwijs burn out-verschijnselen (ten opzichte van 14% gemiddeld).

  • (Arbeids)omstandigheden 

In de loop der jaren is er een verschuiving ontstaan van fysieke naar mentale belasting. Waar veel beroepen vroeger nog een erg fysiek karakter hadden, stappen we tegenwoordig massaal in de auto naar ons kantoor om vervolgens zo’n acht uur lang op een stoel te zitten. Waarschijnlijk ken je, zoals de meeste van ons, het belang van bewegen bij stress, maar heb je er wel eens bij stil gestaan dat dit ook andersom werkt? Het vervullen van een kantoorbaan kan door gebrek aan beweging (afleiding, ontlading) een risico vormen voor de ontwikkeling van stress.

Ook hoe anderen met jou omgaan en het klimaat waarin je werkt en leeft heeft invloed op hoe jij je voelt. Ervaar je steun en waardering van je leidinggevende, je partner of je ouders? Kan en mag je zelfstandig te werk gaan en de controle behouden? Word je rechtvaardig behandeld en voldoende beloond voor je werk en prestaties? Of ervaar je te hoge verwachtingen, steeds toenemende verantwoordelijkheid, continue veranderingen waardoor je constant flexibel moet zijn of zelfs structurele overbelasting?

Een burn out: en nu? 

Bezoekjes aan een arts en psycholoog, weken of maanden thuis aan je herstel werken, misschien zelfs antidepressiva? Het behandelen van een burn out lijkt een proces waarin nog niet echt een eenduidige richting is gevonden. Het spreekwoord ‘voorkomen is beter dan genezen’ lijkt hier mooi op zijn plaats, je kunt namelijk met behulp van de inzichten uit dit blog en met gebruik van andere hulpmiddelen starten met het verminderen van jouw stress.

Vorig artikelIk herkende mijzelf niet meer
Volgend artikelDe mentaal krachtige mens
be more you
Iedereen heeft het potentieel zich gelukkig te voelen. De missie van be more you is om zoveel mogelijk mensen een opstap te geven naar dit ultieme doel. Hoe? door hun trainingen. 'tap voor stap, one at the time. ‘Verbeter de wereld en begin bij jezelf’ tillen ze tot een nieuw niveau: werkelijk werken aan jezelf om zo een bijdrage te kunnen leveren aan een mooiere wereld voor jezelf, voor je gezin, je familie, je werk.