Fijnstof is een verzamelnaam voor vervuilende deeltjes in de lucht. Vrijwel alle menselijke activiteit levert fijnstof op: het verkeer, de industrie en veeteelt stoten fijnstof uit. Fijnstof veroorzaakt smog. Bij windstil weer hangt er een grijze of geelbruine waas boven de stad. Als de luchtkwaliteit slechter wordt, geeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu een smogalarm af.
Het wegverkeer is een van de belangrijkste bronnen van luchtvervuiling waaraan mensen dagelijks worden blootgesteld. Ook de industrie (zoals staalfabrieken en raffinaderijen), scheepvaart en landbouw dragen eraan bij.
Wat zijn de gevaren van fijnstof?
Niet alle soorten fijnstof zijn even gevaarlijk. Grotere stofdeeltjes worden tijdens het inademen gefilterd en gevangen door slijm in de neus, mond- en keelholte, luchtpijp en bronchiën. Fijnstof bestaat echter uit hele kleine deeltjes (ultra-fijnstof) en kan mogelijk doordringen tot de longblaasjes, waar de uitwisseling van zuurstof met bloed plaatsvindt. Roet is bijvoorbeeld een ultra-fijnstof, en kan diep in de longen terecht komen.
Fijnstof in de lucht kan astma-aanvallen, bronchitis, benauwdheid en hoesten veroorzaken. Ook is het slecht voor hart en bloedvaten. De effecten van fijnstof hoeven zich niet direct te manifesteren, maar pas na jarenlange blootstelling. Individuele verschillen zijn echter groot. Je kan dus moeilijk voorspellen of jij gezondheidsklachten zal krijgen door het inademen van fijnstof. Heel wat factoren spelen een rol: welk fijnstof je inademt, hoeveel en hoe lang je dit inademt en hoe jouw lichaam hierop reageert.
Hoge concentraties fijnstof zijn gevaarlijk voor mensen met longziekten en hart- en vaatziekten. Ook jonge kinderen, ouderen, mensen met suikerziekte en mensen die zich inspannen in de buitenlucht moeten voorzichtig zijn. De kleinste deeltjes van 2,5 micrometer en nog kleiner, zogeheten ultra-fijnstof, bijvoorbeeld roet, komen diep in de longen terecht.
Kunnen we fijnstof meten?
De luchtkwaliteit wordt in Nederland permanent gemeten door een heel netwerk van meetstations verspreid over Nederland. Er zijn grenswaarden voor fijnstof vastgelegd. Over een heel jaar gemeten mag er gemiddeld niet meer fijnstof in de lucht zitten dan 40 microgram per kubieke meter. In Nederland liggen de concentraties voor een groot deel onder die Europese normen. Fijnstof vinden we ook in ons eigen huis. Bijvoorbeeld bij het bakken en braden worden veel fijnstofdeeltjes de lucht in geslingerd. Doordat nieuwe huizen goed geïsoleerd zijn en afzuigkappen ofwel uitstaan, ofwel niet goed genoeg werken, blijven de deeltjes lang in de lucht hangen. Fijnstofmetingen kunnen ook voor individuele woningen gedaan worden. Een gezond binnenklimaat in huis is immers belangrijk.
Fijnstof inademen beïnvloedt de werking van je luchtwegen, je longen, je hart en je bloedvaten. Schakel mogelijke fijnstof bronnen in huis uit en ventileer regelmatig voor voldoende luchtverversing. Buitenshuis kies je bij korte afstanden voor de fiets of ga je te voet en vermijd je drukke wegen.
