Jeuk komt dagelijks bij iedereen voor. Meestal gaat het om een onschuldige variant, waarbij door kort te krabben de jeuk snel verdwijnt. Toch zijn er ook verschillende vormen van jeuk, waarbij krabben niet de oplossing is.
In deze blog bespreken we de functie van jeuk. Ook benoemen we de verschillende soorten jeuk en de oorzaken hiervan. Vervolgens leggen we uit hoe jeuk wordt beïnvloed door het ervaren van te veel stress. Tenslotte benoemen we verschillende oplossingen om van jeuk af te komen of om er mee om te gaan.
Inhoudsopgave
Wat is jeuk?
Jeuk of irritatie is een van de meest voorkomende huidklachten. De medische term van jeuk is ‘pruritus’. Jeuk wordt gedefinieerd als een onaangenaam kriebelend gevoel dat je wilt verhelpen door te krabben.
Functie van deze kriebels
De functie van kriebels is zelfbescherming. De huid zit vol met zenuwen die ons bewust maken van het contact met onze omgeving. De jeukzenuw signaleert bijvoorbeeld de pootjes van een wesp op onze huid. We ervaren dit als een kriebel die we snel weg willen slaan. Kriebels op de huid worden dus omgezet in jeuk of branderigheid, om ons te attenderen op het feit dat de huid mogelijk wordt aangetast.
Verschillende soorten van prikkelingen
Er zijn verschillende soorten prikkelingen, waarbij gekeken wordt naar de plek waar de prikkel plaatsvindt en of de prikkel te verklaren is door huidafwijkingen / -aandoeningen. We maken hierbij onderscheid tussen:
- Kriebeling over het hele lichaam
- Irritatie op een bepaalde plek op het lichaam
En,
- Branderigheid zonder dermatologische afwijkingen
- Jeuk met dermatologische afwijkingen (huidziektes)
Oorzaken van jeuk
Jeuk heeft veel verschillende oorzaken. In de meeste gevallen is de jeuk van tijdelijke aard en gemakkelijk op te lossen. Hieronder lichten we de verschillende oorzaken van jeuk verder toe.
1. Insectenbeten en jeuk
Insectenbeten zijn lichaamsvreemde stoffen (eiwitten) die worden ingespoten door insecten. De jeuk is de allergische reactie. Deze jeuk is vaak van korte duur. De meest bekende insectenbeet is de muggenbult. Maar ook andere insecten, zoals parasieten, kunnen jeuk veroorzaken.
2. Huidaandoeningen
Huidaandoeningen leiden vaak tot jeukklachten van langere duur. De meest voorkomende huidaandoeningen die leiden tot jeuk, zijn:
- eczeem
- droge huid
- netelroos
- schimmelinfecties
- verbranding door de zon
3. Allergieën
Jeuk kan een allergische reactie zijn op bepaalde materialen, stoffen, producten, medicatie of voedingsstoffen. Een voorbeeld is jeuk aan het oor bij oorbellen die nikkel bevatten. Vaak verspreiden de allergische reacties van medicatie en voedingsstoffen zich over het hele lichaam. Die kunnen soms van ernstige aard zijn. Veel voorkomende allergieën die tot jeuk leiden, zijn:
- pollen van bomen, planten en grassen
- huisstof en huismijt
- noten
- melkproducten
- nikkel
- gluten
4. Inwendige aandoeningen
Jeuk kan worden veroorzaakt door inwendige aandoeningen. Meestal zijn er dan bepaalde organen uit balans. Denk hierbij aan leveraandoeningen en nierziektes. Jeuk gaat in deze gevallen meestal gepaard met andere symptomen als misselijkheid en pijn.
5. Stress
Mensen die stress ervaren krijgen soms ook last van lichamelijke klachten, waaronder jeuk. Het komt echter ook voor dat mensen die last hebben van te veel stress veel krabben maar eigenlijk geen jeuk ervaren. In dit geval is het meer een gewoonte geworden om te krabben. Hieronder lichten we de relatie tussen stress en jeuk verder toe.
De relatie tussen jeuk en stress
Bij stress is er sprake van te veel spanning in je lichaam. Deze spanning zorgt ervoor dat je lichaam constant in een staat van paraatheid is en alert voor mogelijke ‘aanvallen’. Hierdoor reageert je lichaam extremer dan normaal. De jeukirritaties worden erger waardoor je reactie op de jeuk, het krabben, ook heftiger is. Door het heftige krabben neemt vervolgens de jeuk weer toe en beland je in een vicieuze cirkel.
Wil je meer weten over stress? Lees onze blog: Wat zijn de symptomen van stress?
Oplossingen tegen jeuk klachten
De behandeling van jeuk hangt af van de oorzaak. Meestal is het eenvoudig op te lossen. In ernstige gevallen moet je hiervoor naar een arts.
Niet krabben bij jeuk
Krabben is een schijnoplossing tegen jeuk en helpt alleen op de korte termijn. Al snel komt de jeuk terug, soms zelfs in ergere mate dan daarvoor. Dit komt omdat de huid wordt beschadigd door het krabben. Hoe moeilijk het ook is, probeer niet te krabben. Zo gaat de jeuk sneller weg.
Verkoeling en verzorging bij jeuk
Door verkoeling kan de jeuk verminderen. Denk hierbij aan een koude douche of een ijsblokje op de jeukende plek. Als de huid droog is, helpt het om niet te vaak te douchen en de huid regelmatig in te vetten. Eventueel kun je jeukende plekken ook met een zalfje voor jeuk behandelen. Vraag dit wel eerst na bij je huisarts.
Allergieën vermijden
Weet je waar je allergisch voor bent? Vermijd dan deze producten, stoffen of dieren en loop geen onnodig risico op jeuk. Wanneer je niet weet of je allergisch bent, kun je dit samen met de huisarts onderzoeken. Hij kan met verschillende tests nagaan op welke producten je reageert.
Stress vermijden
Als stress de oorzaak is moet de vicieuze cirkel van jeuk en stress worden doorbroken. Probeer niet aan de jeuk toe te geven en zoek afleiding om de stress te verminderen. Bedenk waar jouw stress vandaan komt en probeer de oorzaak hiervan weg te halen. Wanneer dit je zelf niet lukt, is het verstandig om hulp te zoeken.
Wil je meer weten hoe je van je stress af kunt komen? Deze online cursus tegen stress helpt je hierbij.
Doktersbezoek
Indien de zelfhulpmiddelen niet helpen is het misschien verstandig een doktersbezoek in te plannen om na te vragen wat je het beste tegen de jeuk kunt doen.
Veelgestelde vragen
Waarom jeukt een wondje?
Als een zenuwcel is beschadigd, zit er een defect in de zenuw. Bij het genezingsproces wordt de jeukzenuw geactiveerd. Hierdoor ontstaat er een vorm van branderigheid. Het is dus goed wanneer een wondje jeukt, dan is het herstellende.
Wat kan ik het beste doen tegen een jeukende hoofdhuid?
Bij een jeukende hoofdhuid kun je verschillende haarproducten uittesten om te zien op welke soort shampoo je hoofdhuid goed reageert. In sommige gevallen is hoofdluis de oorzaak. Dit kun je onder andere bestrijden door je haar regelmatig te kammen met een luizenkam.
- Meer informatie over dit onderwerp (Thuisarts.nl)
