Het zal u vast niet zijn ontgaan, maar in diverse steden vindt momenteel een sociaal experiment plaats. Zo hoor ik vandaag op de radio dat de gemeenteraad van Nijmegen instemt om actief onderzoek te doen naar de voor- en nadelen van een basisinkomen. Over de hoogte van het bedrag bestaat twijfel, maar de verwachting is dat het ongeveer zal uitkomen op bijstandsniveau.
Inhoudsopgave
Lekker op de bank
Nu ben ik geen politiek dier, maar hoewel ik opensta om het even welke groepering een sociaal gezicht te geven, de PVDA wordt het zeker niet. Met schrik luisterde ik naar een gemeenteraadslid van deze partij, die domweg stelde dat de proef getuigt van dwaasheid omdat de overheid geen gratis geld weggeeft en het geen banen oplevert. Dat is wel heel kort door de bocht, dacht ik. Later die middag is professor Eijffinger aan het woord, een hoogleraar financiële economie die van mening is dat het concept onbetaalbaar is en de werkzoekende te weinig prikkelt om actief op zoek te gaan naar werk. Opvallend vind ik de taal die hij bezigt, het terugkerende kleinerende lekker als hij het heeft over iemand met een basisinkomen die lekker thuis op de bank naar soaps zit te kijken. De bedoeling van de wetgever met ons huidige sociale stelsel, zo betoogt hij, is juist om mensen met een uitkering aan een baan te helpen, want zonder werk is de mens verloren. Niet alleen de politiek heeft geen idee van wat er zich afspeelt, dacht ik.
Rekenen
Ik ben geen rekenmeester en laat dat graag aan anderen over, maar stelt u zich eens voor dat elke ingezetene behoudens de minderjarige die onderwijs volgt een maandelijkse uikering krijgt van duizend euro zonder enige verplichting. Daarmee gaat het laatste bolwerk van de verzorgingsstaat, tezamen met de zorg voorgoed ten onder en maakt plaats voor de participatiemaatschappij die de Staten-Generaal voorstaat. De besparingen die hieruit voortvloeien zijn niet gering, want bedenk maar eens wat er bijvoorbeeld gebeurt als al die (semi-) ambtenaren en kantoorpanden de deur uit zijn en subsidies en andere regelingen  afgeschaft worden ten behoeve van het gewenste basisinkomen. Het verkleint het gapende gat tussen arm en rijk en voor de individuele mens betekent deze ommezwaai geen controle, geen bemoeienis, geen lange files, geen workshops hoe kom ik weer aan het werk en minder gezondheidsklachten. Wat overblijft is creativiteit, ondernemerschap en zingeving, op ongedwongen wijze en in alle vrijheid zelf vorm en betekenis geven aan je leven dat, wanneer u goed om u heen kijkt, allang aan de gang is.
Oud worden
Ik stel voor dat de politiek en het geweten afstappen van de conservatieve gedachte dat arbeid heilzaam is en vreugde schenkt, want dat is namelijk uit de tijd en beslist niet het geval. De maatschappij wordt met de dag zieker, waarin een grote groep (jonge!) mensen overspannen of burn-out zijn, sprake is van disbalans tussen werk en privé en drones het robottijdperk inluiden. Als we met elkaar besluiten om het basisinkomen te introduceren, dan zal dat naar mijn overtuiging zeer stressreducerend zijn, onze gezondheid bevorderen en uitzicht en houvast bieden aan hen die moeite hebben om eindjes aan elkaar te knopen. Het enige nadeel aan het basisinkomen zal vermoedelijk zijn dat we door de sterk verminderde stressreacties het risico lopen om gezond oud te worden. Ik weet niet of dat de bedoeling is.
