De vraag waarom de een beter uitgerust is tegen stress dan de ander is niet zonder meer te beantwoorden. De columnist legt uit wat de invloed is van opvoeding, omgeving en persoonlijkheid.
Persoonlijkheidstype
Elk individu is uniek. Dat is misschien moeilijk voor te stellen als je de wereld inkijkt, maar als je weet dat zelfs eeneiige tweelingen van elkaar verschillen en een toekomstige kloon in het robottijdperk nooit een exacte kopie zal zijn, is de kans nihil dat je jezelf tegenkomt. Een belangrijker uitdaging is om te ontdekken wat de individuele mens zo uitzonderlijk maakt.
In mijn laatste columns heb ik aangegeven dat opvoeding en omgeving de persoonlijkheid vormen, een drie-eenheid die elkaar wederzijds beïnvloeden. Maar wat is dat eigenlijk, ‘persoonlijkheid’, en is dat hetzelfde als ‘karakter’?
Om met de laatste te beginnen: karakter is aangeboren, een fundament aan bepaalde eigenschappen die de persoon in de basis typeren, een unieke bundeling van geaardheden, interesses en gevoelens, maar bevatten ook sporen van verstoringen. Bij persoonlijkheid ligt de nadruk vooral op het gedrag, de manier waarop iemand met uiteenlopende situaties omgaat of het (karakteristieke) gedragspatroon dat iemand in verschillende situaties laat zien.
Zoals gezegd kunnen (ingrijpende) gebeurtenissen gedurende de levensloop van invloed zijn op de persoonlijkheid, zoals het ontwikkelen van depressiviteit bij chronische stress. Juist omdat niemand hetzelfde is, zijn er diverse persoonlijkheidstypen te onderscheiden. Ik geef toe, het is sluikreclame, maar in mijn boek Succes met je stress ga ik uitgebreid in op deze drie typen en bijbehorende kenmerken.
Persoonlijkheidstype, welke typen zijn er. Type A-persoonlijkheid heeft een gedragsstijl waarbij sprake is van agressieve betrokkenheid in een onophoudelijk gevecht om steeds meer te bereiken in minder tijd, en als het moet tegen weerstand van anderen in. Het gedrag wordt gekenmerkt door competitiedrang, haast, prestatiegerichtheid, rusteloosheid, hyperalertheid, explosiviteit van spraak en het wegjakkeren van de eigen gevoelens. Ze zijn vaak onaangenaam gezelschap.
Type B-gedrag kenmerkt zich door een rustige, geduldiger en minder gedreven manier van functioneren. Deze personen zijn ambitieus, maar als iets niet lukt, gaan ze op zoek naar een andere strategie.
Type C-personen zijn terughoudend in het uiten van negatieve emoties, conformeren zich aan de omstandigheid en hebben sterk de neiging om met hulpeloosheid (hopeloosheid) te reageren op een stresserende situatie.
In onze westerse maatschappij geeft de veel gebruikte theorie van de Big Five een wetenschappelijke basis om verschillende persoonlijkheden in persoonlijkheidsdimensies onder te brengen. Ik noem ze:
- Extraversie tegenover introversie
- Mildheid tegenover bozigheid
- Ordelijkheid tegenover veranderlijkheid
- Emotionele stabiliteit tegenover emotionele instabiliteit
- Autonoom (intellectuele autonomie) tegenover niet-autonoom
Hoe komt de lezer er nu achter welk persoonlijkheidstype hij heeft? Uit onderzoek blijkt dat mensen altijd uitkomen op bovengenoemde hoofdrubrieken wanneer zij het karakter van hun huisdier of paard beschrijven, als het ware een indirecte manier om zichzelf te schetsen. Dat geldt overigens ook voor kinderen die beoordeelt worden door de eigen ouder of een leraar. Als u geen kind bent, geen huisdieren heeft of paarden houdt, dan kunt u voor een persoonlijkheidstest altijd terecht op het internet. Of in mijn boek.
