In België gaan deskundigen speelgoedwinkels langs om te kijken hoe het speelgoed in de schappen is geordend, maar eigenlijk weten ze dat al. De autootjes van de jongens en de poppen van de meisjes zijn gescheiden werelden. Als we deze rolbevestigende kinderwereld doortrekken naar de op stoom komende participatiemaatschappij in Nederland, zijn we nog ver verwijderd van een samenleving waarin man en vrouw zorg en werk gelijk verdelen.
Inhoudsopgave
Meer werken en meer zorgen
Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau en Motivaction toont aan dat vrouwen meer werken, meisjes het op school beter doen dan jongens, jongedames onder de vijfendertig hun mannelijke leeftijdsgenoten hebben ingehaald wat betreft inkomen, moeders gemiddeld eenentwintig uur per week besteden aan zorg en vaders tien en die verdeling al vijftien jaar stilstaat. Verder blijkt dat vijfenzestig procent van de dames die betaald werk en zorg combineren soms of vaker last heeft van stress of gevoelens van gejaagdheid ervaart. Bij mannen is dat percentage vijftig procent. Een derde van de werkende vrouw combineert werk met zorg, en dat worden er steeds meer waardoor het ziekteverzuim toeneemt. Van de mantelzorgers heeft achttien procent zich minstens twee weken achtereen ziek gemeld. Zestig procent van de mantelzorgers is vrouw en het zijn vooral zij van vijfenveertig jaar en ouder die de zorg van de ouder op zich nemen.
Kort samengevat blijkt dat de positie van de vrouw onder grote druk staat, omdat ze meer moet werken en meer moet zorgen. Het ziekteverzuim vanwege stress is de laatste vijf jaar met achthonderd procent toegenomen. Door de crisis en angst om de baan te verliezen durven maar weinigen zich ziek te melden, maar de rek is eruit. Mantelzorg is topdrukte, extra taken bovenop de zorg voor de kinderen en als de boel in de war loopt, raken vrouwen overbelast. Tweederde van de werkgevers maken zich ongerust over de stijgende zorgdruk, van vrouwen in het bijzonder. Het zou juister zijn als echtgenotes de zorgtaken beter en efficiënter verdelen, zeker nu we weten dat de extra zorgvraag in de toekomst zal toenemen, maar de werkelijkheid is anders. Van de koppeltjes zegt achtenvijftig procent de zorg gelijk te willen verdelen, maar twintig procent voegt de daad bij het woord. Zonder hen tekort te doen, maar vrouwen schieten van nature in een verzorgende rol, zowel in de zorg voor de hulpbehoevende ouder als de taken thuis.
Diepgewortelde rolpatronen
De diepgewortelde rolpatronen belemmeren impliciete besluitvormingsprocessen. Anders gezegd: in plaats heldere afspraken te maken en na te komen, vallen de echtelieden bij elke beslissing terug in de traditionele, scheve rolverdeling, ingegeven door een ongelijke verdeling als het gaat om zwangerschapsverlof en de man snel wend aan het feit dat de vrouw zorgt voor huishouden en kind. De balans is ver te zoeken. Door vaders doorsnee twee dagen verlof te gunnen, zegt de maatschappij dat hun aandeel in de zorg niet erg belangrijk wordt geacht. We moeten allemaal participeren, behalve de man. Echter, de druk op kerels om werk en zorg te combineren is ook hoog. De helft van alle vaders ervaart een toename van stress en ongedurigheid.
Natuurlijk speelt geld een belangrijke rol in de beslissing wie het grootste deel van de zorg op zich neemt. Het uurloon van de man is doorgaans hoger dan dat van zijn wederhelft, waardoor zij er eerder voor kiest om al dan niet tijdelijk meer thuis te zijn. En met de routine die zij aan de dag legt in de verzorging loopt de man al gauw een achterstand op, een zogenaamde onbedoelde specialisatie. Daarbij komt dat een hypothecaire lening op de woning veelal is afgesloten op basis van de afspraak dat de vrouw blijft werken. Als zij echter minder gaat werken, zal de man simpelweg voor meer geld moeten zorgen.
Dat maakt hem nou juist zo leuk
De rol van de man is ingewikkeld geworden. Doorgaans groeit hij op met bepaalde voorrechten, maar betaalt ook een prijs. Zo brengt hij minder tijd door met het gezin dan hij misschien zou willen (en komt daar vaak te laat achter) en als hij geen kostwinner is, wordt dat door zijn omgeving met scheve ogen bekeken. De oplossingen die worden voorgesteld liggen voor de hand: verdeel de zorg van het kind en het huishouden van meet af aan, zodat er geen specialisatie van één van de ouders ontstaat. Dat zorgt voor positieve ervaringen en motiveert om taken voortaan eerlijk te verdelen. Dat geldt ook voor mantelzorg, indien financieel mogelijk, en voor de vrouw geldt dat zij eerst moet nadenken en overleg pleegt met haar eega alvorens ze alle zorg automatisch naar zich toetrekt. Maar daar gaat het een en ander aan vooraf.
Vrouwen willen eigenlijk geen mannen die zich al te veel laten inperken, integendeel. Ze willen een vent die zich doet gelden in de wereld, op wie ze trots kunnen zijn en die zich naast zijn werk blijft ontwikkelen en jongensdingen doet, want dat maakt hem nou juist zo leuk.
Het is eigenlijk niet zo’n gek idee van onze zuiderburen om het speelgoed op thema en leeftijd aan te bieden.
