Een paar jaar geleden tijdens de crisis hoorde je het bijna dagelijks: reorganisaties waarbij soms honderden mensen tegelijk hun baan verloren. Maar ook nu – nu het beter gaat met de economie – kun je je baan verliezen. Door reorganisatie, fusie of omdat jouw bepaalde tijd contract niet wordt verlengd.
Of je het ziet aankomen of niet; het nieuws dat je je baan (binnenkort) verliest is ingrijpend en veroorzaakt stress. Allereerst besef je je dat met het wegvallen van je baan ook je inkomen wegvalt. In de meeste gevallen komt daar een WW-uitkering voor in de plaats, maar die is tijdelijk en aanzienlijk minder.
Werk is meer dan inkomen alleen. Het hebben van werk geeft vorm aan onze fundamentele behoeftes als veiligheid, status, zekerheid, zelfvertrouwen, erbij horen etc. Zolang je je baan hebt is dit vanzelfsprekend, en als die baan wegvalt vallen al die veiligheden ook weg.
Krijg je te maken met baanverlies dan ervaar je stress en ben je waarschijnlijk gericht op het wegnemen van de stressgevoelens. Bedenk je dat jouw stress – ook – voortkomt uit rouw. Bij verlies en rouw denken we meestal aan het verliezen van een dierbare en de verwerking daarvan. Bij verlies van je baan en daarmee toekomstperspectief gebeurt hetzelfde, en ook dan is het belangrijk een periode van rouw te nemen.
Rouwverwerking kent verschillende fases:
Je neemt afscheid van je collega’s, je werkplek, je routine om meerdere keren per week naar je werk te rijden. Het is belangrijk dit afscheid nemen goed te doen. Een afscheidsreceptie op het werk is misschien niet het eerste waar je behoefte aan hebt, maar maakt het einde van een fase wel duidelijk. Naast het fysiek afscheid nemen, neem je ook mentaal afscheid. Je moet er aan wennen dat de organisatie doorgaat zonder dat jij daarin een rol speelt of deel van uit maakt.
Daarna volgt het rouwen om wat er niet meer is. Rouw is de prijs de we betalen voor hechting, rouwen houdt in dat je je losmaakt. Om goed te presteren heb je je gehecht aan je functie, je collega’s, je werkomgeving. Je voelt je verbonden met het bedrijf, deze baan en alles wat daar bij hoort. Nu dat weg valt is het belangrijk dat verlies een plek te geven om je van daaruit te kunnen richten op de toekomst.
Tijdens het rouwproces komen er veel en verschillende emoties voorbij. Laat ze voorbijkomen, ze helpen je om het verlies te verwerken. Zo kun je geconfronteerd worden met gevoelens als ongeloof, ontkenning, boosheid, verdriet, rusteloosheid, aangetast rechtvaardigheidsgevoel, opluchting, schuldgevoel, e.d.
Als je de rouwfase hebt afgerond ben je in staat er betekenis aan te geven. Dat wil niet zeggen dat je het eens bent met wat er gebeurde, maar dat je erkent dat het je is overkomen en dat je klaar bent om vooruit te kijken. Als je merkt dat je weer vooruit in plaats van achteruit kijkt ben je in de laatste fase van je rouwproces gekomen. Door de acceptatie is er ruimte voor nieuw perspectief, nieuwe acties en kun je actief op zoek naar nieuw werk of een andere invulling.
Na het betekenis geven komen de fases contact maken (met een nieuwe werkgever, je eigen bedrijf, een plan dat allang in je achterhoofd zat en nu vorm gaat krijgen) en hechten (aan je nieuwe baan, jouw eigen invulling aan jouw leven).
Hoe je de fases beleefd is voor iedereen anders. Je hoeft niet alle fases (bewust) te doorlopen, en ook de duur van een fase verschilt van persoon tot persoon. Herken je niet alle fases? Dat maakt niet uit; Rouwen doe je op je eigen manier, in je eigen tempo en op je eigen wijze.
