Ik groeide op begin jaren zeventig in de naweeën van de hippiebeweging, in een tijdspanne waarin het voetvolk langs paleis Soestdijk schoof en CITO het levenslicht zag. Het was een tijdperk waarvan de ouders van nu zich geen enkele voorstelling kunnen maken.
De Cito-toets was in mijn herinnering een leuke onderbreking in het zicht van het naderende afscheid. Een paar jaar terug kwam mijn moeder toevallig de uitslag van die test tegen, een verfrommeld stukje papier in een doosje waarop stond dat ik bovengemiddeld gescoord had. Geen cijfers, geen percentages, geen uitleg, niets daarvan. Ik had er geen idee van, maar net als toen haalde ik mijn schouders op. Dat is nu anders.
Inhoudsopgave
Onnodige stress
Veel ouders in de huidige tijd die opgroeiden met het idee dat alles in het leven maakbaar is, voeren de spanning hoog op, dwingen de prinsjes en prinsesjes tot het uiterste met het idee dat een VWO diploma de beste garantie biedt voor later succes. En dat levert enorm veel leed en onnodige stress op. De kinderen van nu krijgen bijles, slikken kalmerende middelen en gaan zelfs in therapie om aan de hooggespannen verwachtingen te voldoen. Maar als je weet dat een succesvol leven voor het grootste deel wordt bepaalt door toeval, is al die druktemakerij een zinloze bezigheid.
Waar en wanneer je bent geboren
Zo ver we weten komt intelligentie voor de helft voor rekening van de eigen ouder, de rest is zogezegd eigen. Maar veel belangrijker bepaalt afkomst de mate van succes. Als we de maatschappij opdelen in rijk en arm, dan geldt dat de welgestelde beter opkomt voor het eigen kroost en met een beetje duw en trekwerk het beste onderwijs voor elkaar krijgt. Maar het blijkt dat ook deze groep onderworpen is aan de factor toeval. Stel je maar eens voor dat je een jaar of tien voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog geboren bent als zoon of dochter van een Joodse advocaat, of dat je wieg in Centraal-Afrika stond. De plek en het jaar van geboorte doen ertoe. Was Johan Cruijff een voetballegende geworden als zijn wieg in de provincie Zeeland had gestaan en zijn vader niet vroegtijdig was overleden? En hoe groot is de kans dat Bill Gates een doodgewone jongen was gebleven als hij niet in 1955 ter wereld was gekomen maar bijvoorbeeld in 1960? Maar ook op de weg van succes moeten de dingen meezitten. Wie kom je tegen, welke kansen doen zich (onverwacht) voor en wat doe je er vervolgens mee?
Johan en Bill
Vele (semi-) beroemdheden zul je er niet over horen klagen. Als ze het op den duur zelf al niet vinden, wijt de omgeving het behaalde succes aan talent, doorzettingsvermogen en wilskracht. Maar niets daarvan is waar. Wanneer Johan, Bill of al die andere winnaars de eigen levensloop nagaan, komen ze tot de ontdekking dat ze in ideale omstandigheden verkeerden om succesvol te worden. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die in de eerste maanden van het jaar geboren worden, meer kans hebben op succes dan zij die in het najaar jarig zijn. Dat heeft te maken met het moment waarop vroege selectie plaatsvindt en geldt voor alle bezigheden. Dus als je in oktober je verjaardag viert, is dat een slechte indicator voor succes.
Geluk + toeval = succes
Het geheel is in een formule samengevat: geluk + toeval = succes. Aanleg, intelligentie, afkomst en toevallige omstandigheden bepalen niet alleen of het kind wel of niet succesvol zal zijn, maar ook de mate van stressbestendigheid. Een remedie om de ongewenste situatie te kunnen beïnvloeden (en daarmee de teleurgestelde ouder van nu enigszins tegemoet te komen) is simpel: laat uw kind vooral doen wat hij leuk vindt binnen de grenzen van het betamelijke. Denk hierbij ook eens aan de onderliggende tienduizenduren regel. Om ergens echt goed in te worden, is tien jaar intensieve oefening nodig. Met een klein beetje aanleg is talent te ontwikkelen mits de omstandigheden ideaal zijn, maar het is niet verstandig om de lat hoger te leggen dan de stok lang is.
