Iedereen heeft wel een eens stress. Maar hoe erg is dat nu eigenlijk? En wanneer is stress gezond en wanneer is het chronische stress? Af en toe een beetje stress is niet erg. En kan er juist voor zorgen dat je op je best presteert. Maar als het niet meer af en toe is en eerder continu, en het te lang duurt kan je lichaam daar niet tegen. Dan spreekt je dus over chronische stress.
Als je alles doet wat je altijd deed maar je niet van je vermoeidheid afkomt kan dat een tegen zijn van chronische stress. Je hebt dan meestal daarnaast ook last van onrust in je hoofd. Het slapen gaat moeizamer. ’s Avonds lig je nog te piekeren en tussendoor wordt je vaker wakker. Je lontje is vele malen korter dan anders. Je wilt niet boos reageren maar je merkt dat je je steeds minder in kan houden.
Bij chronische stress heb je meestal een aantal van de volgende klachten:
- Moeite met concentratie;
- Meer vergeten dan anders;
- Je voelt je gejaagd en prikkelbaar;
- Vermoeidheid gaat niet over;
- Minder zelfrespect;
- Slapen gaat moeizamer;
- Geniet minder van dingen;
- Meer faalangstig en onzeker;
- Spier-, rug- en/of buikpijn;
- Meer gespannen;
- Sneller geïrriteerd;
- Somber en lusteloos;
- Hartkloppingen;
- Hoge bloeddruk;
- Regelmatig hoofdpijn;
- Minder behoefte aan seks;
- Ademhaling is oppervlakkiger en daarvoor vaker;
- Vaak gespannen spieren.
Door de klachten ontstaat het volgende gedrag:
- Boze uitbarstingen;
- Meer klagen en zuchten;
- Meer vluchtgedrag en vermijdgedrag;
- Rusteloosheid;
- Paniekreacties;
- Jezelf isoleren van anderen;
- Minder productief;
- Meer behoefte aan roken, alcohol drinken of snoepen.
Je lichaam maakt stresshormonen aan om de stress op te lossen. Maar als de situatie te lang duurt worden de stresshormonen adrenaline en cortisol te veel aangemaakt. En door te veel adrenaline in je lichaam raak je emotioneel uitgeput. En te grote hoeveelheden cortisol leiden tot vervlakking van je gevoelsleven, moeite met concentratie en zelfs verminderde werking van het immuunsysteem.
Bij stress is de draaglast en de draagkracht erg belangrijk. De draagkracht is dat wat je aan kunt op dat moment. Dat verschilt per persoon ook al zitten ze in dezelfde situatie. De draaglast is alles wat je te verstouwen krijgt. Het is belangrijk dat er een juiste verhouding is tussen de draagkracht en je draaglast. Zodat je jezelf niet overbelast.
Je hebt niet altijd invloed op de draaglast. Soms zijn er situaties die je niet kunt veranderen, zoals bij een ontslag, ernstige ziekte of een ongeluk. Dan kun je niet de situatie veranderen maar je hebt wel invloed op hoe je ermee omgaat. De kunst is dan om te leren om te gaan met de nieuwe situatie.
Stress kan zo geleidelijk toenemen dat veel mensen zelf niet door hebben hoe stress hun leven beheerst. De neiging bestaat om nog harder je best te doen, wat juist averechts werkt. En dan hoeft er maar weinig te gebeuren waardoor de stress nog verder toeneemt en je er niet meer omheen kunt. Bijvoorbeeld als je problemen op je werk hebt, bij een ontslag, als je de pension leeftijd hebt bereikt, je relatie onder druk staat, je gaat scheiden, er iemand overlijd of als je een schokkende gebeurtenis ervaart.
7 tips om chronische stress te voorkomen
- Hoe jezelf en de mensen in je naaste omgeving in de gaten op stressklachten;
- Maak je draagkracht groter, door rust momenten in te bouwen;
- Maak je draaglast kleiner, door dingen te laten die niet echt belangrijk zijn;
- Vraag om hulp;
- Accepteer dat e sommige dingen niet kunt veranderen;
- Verwacht minder;
- Neem genoegen met ‘goed genoeg’ in plaats van perfect.
Dus wil je chronische stress vermijden en wel kunnen profiteren van gezonde stress? Zorg voor de juiste balans tussen je draagkracht en draaglast, let bij jezelf en jouw naaste op mogelijke stressklachten, laat je perfectie los en vraag om hulp. Zodat je stressklachten buiten de deur houd en geen last hebt van het gedrag wat veroorzaakt wordt door de toenemende stress. Op die manier voorkom je ook dat je ziek thuis komt te zitten omdat je overspannen bent of een burn-out hebt.
