Wist je dat het woord hallucineren komt van het Latijnse woord ‘hallucinere’? Dit betekent “dwalend door de geest”. In deze blog lees je wat hallucineren precies is, in welke vormen het voorkomt, wat de oorzaken kunnen zijn en hoe je er het beste mee kunt omgaan.
Inhoudsopgave
Wat is hallucineren?
Iedereen hoort weleens een telefoon gaan of denkt zijn naam te horen, terwijl dat niet zo is. Dit zijn kleine en onschuldige voorbeelden van hallucineren. Bij hallucinatie neem je dingen waar die er niet daadwerkelijk zijn. Je kunt dingen anders proeven, ruiken, zien, voelen of horen.
Het lijkt levensecht te zijn, maar alleen jij bent de enige die het waarneemt. Hallucineren, wanen, illusies en verbeelding worden weleens als hetzelfde gezien, maar het is niet hetzelfde. Bij hallucinaties ben je namelijk zelf overtuigd van je eigen werkelijkheid.
Vormen van hallucineren
- Smaak-hallucinatie: je proeft bepaalde smaken die er niet zijn. Dit kan in verband staan met een traumatische gebeurtenis.
- Reuk-hallucinatie: je ruikt geuren die er niet zijn. Dit kan door een trauma, drugs of een hersentumor komen.
- Gezichts-hallucinatie: je ziet beelden die niet overeenkomen met de werkelijkheid, zoals kleurverandering, veranderende vormen of je ziet schimmen en flitsen. Dit komt ook voor bij psychoses.
- Tast-hallucinatie: het voelt alsof er iets of iemand je aanraakt of dat er iets in je lichaam zit, zoals beetjes.
- Gehoors-hallucinatie: je hoort geluiden of stemmen die er niet zijn.
Oorzaken van hallucinaties
Hallucinaties kunnen verschillende oorzaken hebben. Hallucineren kan komen door:
Drugs en medicatie: in bepaalde drugs, zoals paddo’s, zitten stofjes die zorgen voor hallucinaties. Ook medicatie kan een oorzaak zijn.
Koorts: hoge koorts kan ‘koortsdromen’ opleveren. De hallucinaties lijken dan tussen dromen en werkelijkheid in te zitten. Door bijvoorbeeld malaria krijg je hoge koorts die hallucinaties kan geven.
Ontwenningsverschijnselen: bij het afkicken van een verslavingsmiddel, zoals alcohol of drugs, kunnen er ontwenningsverschijnselen optreden.
Schizofrenie: bij schizofrenie wordt er van verschillende persoonlijkheden gesproken. Je hoort hierbij stemmen die er niet zijn.
‘Kortsluiting’ in het lichaam: door een verstoring in je lichaam kun je hallucinaties krijgen. Dit komt weleens voor bij zware operaties. Dit kan ook door oververmoeidheid komen. De connectie tussen je brein en zintuigen is dan verstoord of bepaalde delen van het brein zijn overprikkeld.
Hyperthermie: door te lange blootstelling aan de zon kun je gaan hallucineren.
Hallucineren en stress
Eén van de gevolgen van hallucinaties is stress. Je wordt bang; bang om alleen te zijn, bang om te slapen, bang voor jezelf… Deze angst maakt je afhankelijk en maakt het moeilijk om normaal in het dagelijks leven te functioneren. Je kunt slaapproblemen krijgen en vermoeid worden. Je kunt je niet meer goed concentreren en kunt andere klachten krijgen. Dit kan zelfs leiden tot een depressie.
Het geeft je stress als je weet dat er gekke dingen gebeuren, maar je verder niet weet hoe of wat er aan de hand is. Als het lijkt alsof je gek wordt, maak je je natuurlijk zorgen. Als de hallucinaties ernstig zijn en vaak voorkomen, staat dit je normale leven in de weg. Deze stress kan ervoor zorgen dat de hallucinaties erger worden, omdat je door erge stress prikkels nog sterker ervaart.
Oplossingen tegen hallucineren
Hallucinaties gaan vanzelf weer over, maar het kan heel vervelend zijn. Het is te verhelpen door bepaalde medicatie of triggers te vermijden. Je kunt het beste je huisarts raadplegen als je last hebt van hallucinaties. Het UMC Utrecht heeft diverse programma’s om mensen die last hebben van halluncinaties te helpen. Ook hebben ze wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het onderwerp.
Medicatie
Soms komen hallucinaties door aandoeningen als psychoses of door een ziekte zoals dementie. In dit geval kun je hier specifieke medicatie voor krijgen. Ga hiervoor altijd eerst lang de huisarts en vraag om advies.
Vermijd triggers
Neem geen middelen waardoor je gaat hallucineren. Zorg goed voor jezelf en neem voldoende (nacht)rust. Als je zelf rustiger wordt en met beide benen op de grond staat, is de kans op hallucinaties kleiner. Met deze ontspanningsoefeningen voor tussendoor kom je meer tot jezelf.
Tips voor naasten
Als iemand in je familie of vriendenkring last heeft van hallucinaties kun je het zelf misschien moeilijk vinden om mee om te gaan. We geven daarom deze tips om de persoon goed te ondersteunen.
- Neem de persoon serieus, luister en stel vragen over wat de persoon waarneemt.
- Vertel de persoon rustig dat het geen werkelijkheid is. Ga hierbij niet in discussie maar probeer het gevoel te geven dat de persoon veilig is.
- Blijf zelf zo rustig mogelijk.
- Als de hallucinaties hevig zijn en niet snel overgaan kun je professionele hulp zoeken.
Veelgestelde vragen over hallucineren
Wat is het verschil tussen hallucinaties, wanen, verbeelding of illusies?
Het wordt vaak door elkaar gehaald, maar er is verschil. Bij verbeelding weet je dat de hallucinaties geen werkelijkheid zijn. Dit wordt ook wel pseudohallucinatie genoemd.
Bij wanen zijn er geen hallucinaties, maar trek je verkeerde conclusies uit ware gebeurtenissen. Je hebt een verkeerde gedachtegang. Zo kun je denken dat er complotten zijn of dat je achtervolgd wordt.
Bij een illusie heb je een verkeerd beeld van de werkelijkheid die gebaseerd is op de verwerking van informatie vanuit de hersenen. Je brein houdt je als het ware voor de gek.
Hoe werkt hallucineren in je slaap?
In een bepaald stadium van je slaap is er sprake van hypnagoge hallucinatie of hypnopompe hallucinatie. Het woord ‘hypnagogie’ betekent leidend naar slaap. Dit duidt op de periode tussen slapen en wakker zijn in. Vaak is dit van korte duur, maar de tijdsverloop lijkt niet met de realiteit te meten zijn. Hypnagoge hallucinaties is iets anders dan droombeelden.
Bij droombeelden lijk je in een andere plek en werkelijkheid te zijn. Het beste wat je kunt doen is rustig blijven en proberen wakker te worden. Als je wakker bent, kun je het beste even wachten met opnieuw te gaan slapen door een stukje lopen of lezen. Zo is de kans klein dat je het onwerkelijke opnieuw beleeft.
