Stress. We gebruiken het woord iedere dag, maar er is veel verwarring over de betekenis. Daardoor weten we wel dat je er ziek van kunt worden, maar beseffen we niet hoe belangrijk stress voor ons functioneren is. Waardoor ook niet duidelijk is wat we het beste kunnen doen om vrij van stressklachten te blijven.
In een populair weekblad stond vorige week: ‘Door stress kun je uit balans raken’.
Wat bedoelt de journalist hiermee? Waarvan raak je uit balans? Van stressvolle situaties (de oorzaak), of van de stressreacties in je lichaam (het gevolg)? Of van de fysieke schade die de stressreacties kunnen veroorzaken als de stress chronisch aanwezig is (het gevolg deel 2)? Misschien bedoelde ze wel alle drie tegelijk.
Inhoudsopgave
Die definitie-onduidelijkheid is niet goed voor onze gezondheid
In ons dagelijks taalgebruik worden alle betekenissen door elkaar gebruikt. Als deskundigen het woord stress gebruiken, hebben ze het meestal over stressreacties in je lichaam, die het gevolg zijn van een stressvolle situatie.
Waarom moet ik dat weten, hoor ik je denken
Omdat voor de meeste mensen de term ‘stress’ een negatieve lading heeft. Alle blaam gaat naar stress en de focus ligt op stress vermijden. Daarom worden er zoveel artikelen met anti-stresstips en zelfhulpboeken geschreven voor een ‘stressloos’ leven. Het woord stress is daarbij direct gelinkt aan angst, onrust en vervelende spanning.
Toch is een stressloos leven nastreven een heel slecht idee
Sterker nog: je hebt stress nodig. Iedere dag, 24/7. Hoe zit dat?
Even recapituleren. Stress is: álle reacties in je lichaam (psychologisch en biochemisch) als gevolg van een prikkel (een stressor).
Die prikkel kan negatief of positief zijn. Het kan een beer zijn, een sollicitatiegesprek, of een sportwedstrijd. Het is goed dat je lichaam zich aanpast aan die prikkels: daardoor kun je hard wegrennen voor de beer, kun je een potje tennis spelen en ben je tijdens het sollicitatiegesprek alert en kun je goed focussen.
Maar dat is niet het hele verhaal
Je staat er gelukkig niet bij stil, maar ’s morgen opstaan is ook zo’n prikkel. Je hebt plotseling veel meer energie nodig dan tijdens het slapen. Je bent niet langer dromerig, je aandacht is weer gericht. Daarvoor zijn aanpassingen in je lichaam nodig. En wat helpt je om dat voor elkaar te krijgen? Inderdaad: stress.
Je stresssysteem is altijd actief
Meestal merk je dat niet. De belangrijkste functie van stress is het leveren van (extra) energie. In die zin is je lichaam voortdurend een beetje gestrest.
Vergelijk het met je hartslag. Je hebt altijd een hartslag. Maar als je spannende dingen gaat doen, gaat sporten, als je het heel warm hebt, of ziek bent gaat je hartslag omhoog – en na afloop weer omlaag. Een hartslag-loos leven nastreven is een slecht idee.
Zo werkt het stresssysteem ook. We zouden stress ook ‘activatie’ of ‘(in)spanning’ kunnen noemen. Inspanning is goed voor je. Stress ook.
Net zoals het goed is om je spieren te gebruiken, is het gezond om je stresssysteem te gebruiken. Daar word je sterker van.
Mits het niet te lang duurt en je na in-spanning kunt ont-spannen
Dat betekent: alle lichaamssystemen die je hebt gebruikt tijdens de stressreactie keren weer terug naar het uitgangsniveau. Die afwisseling en balans is cruciaal. En dat is waar het vaak mis gaat.
Stressklachten zijn een direct gevolg van te weinig tijd nemen voor herstel ná (in)spanning.
Daarom is Work hard – Rest hard een goed motto om gezond te blijven.
