Herman Koch heeft iets tegen het zelfhulpboek, terwijl juist de literaire wereld baat kan hebben bij bijvoorbeeld Gebroken wilskracht, het nieuwe boek van psycholoog en ervaringsdeskundige Jeffrey Wijnberg. De titel vermoedt een doktersromannetje, en hoewel langdurige opname in het ziekenhuis aan bod komt vanwege auteurs vitale depressie met ernstige depersonalisatie, weet hij met professionele distantie te reflecteren op zijn klinische ervaringen en een boodschap uit te dragen.
Niet iedereen valt ten prooi aan depressie. Er moet een zekere kwetsbaarheid aanwezig zijn, gevoeligheden voor sociale interactie, overprikkeling en verstoring van het natuurlijk bioritme waaraan de patiënt nooit serieus aandacht heeft besteed. Langdurige en substantiële krenking is een van de belangrijkste oorzaken van depressie, waarbij het incasseringsvermogen bezwijkt en het brein als het ware in staking gaat, een vorm van verzet dat volledige passiviteit aan de dag legt.
Chronische stress als gevolg van hoge eisen op het gebied van technische, sociale en psychologische vaardigheden gaat ook gepaard met depressieve klachten. Desondanks is het niet de veeleisendheid waaraan de mens bezwijkt, maar veeleer het totale gebrek aan genegenheid dat de das om doet, een waarschuwing zich te bezinnen op relaties.
De meest voorkomende klachten zijn gemakkelijk te benoemen: een vlakke of bedrukte stemming, gebrek aan levensenergie, geen gevoel van eigenwaarde, een gevoel van traagheid in beweging, denken en doen, allerhande lichamelijke klachten zoals overmatig zweten, darmkrampen, zwaar hoofd, vieze smaak in de mond, oorsuizingen alsmede slapeloosheid, onbestemde angstgevoelens en weerzin tegen geluid, licht en sociaal contact. De depressieve toestand kan ook minder op de voorgrond treden. De persoon in kwestie voelt zich niet echt somber, maar raakt wel snel overprikkelt.
Een andere variant is de gemaskeerde depressie: hij of zij functioneert redelijk tot normaal, maar somatiseert de depressiviteit waardoor lichamelijke klachten op de voorgrond treden. Het fenomeen dat een echte depressie kenmerkt is gebroken wilskracht, een beschermingsreactie die als doel heeft om het zenuwstelsel tot rust te laten komen. Een depressie is een stemmingsstoornis die te genezen is mits goed behandeld, in die zin dat de persoon tijd wordt gegund om te herstellen. Cruciaal voor het genezingsproces is de acceptatie van het ziek-zijn, een vorm van overgave door patiënterig te zijn. Wie hardop durft te zeggen dat hij aan een depressie lijdt, zal zichzelf een enorme dienst bewijzen.
Het ervaren van een depressie werkt zo verlammend dat angstige gedachten heel gemakkelijk naar boven komen. Dergelijke angstklachten als gevolg van jarenlange overbelasting van het brein geven in de meeste gevallen aan hoe uitgeput de patiënt is. Het lichaam legt als het ware het systeem lam, de perfecte methode om tegen nog meer overprikkeling te beschermen. Het beleven van angst is vreselijk, maar is een gezonde reactie op een ongezonde situatie. Dikwijls is het ook het startsein van hypochondrie, obsessieve angst voor het bestaan van een ernstige lichamelijke aandoening. Dat is begrijpelijk, omdat een depressie het brein ontregeld en de meest uiteenlopende lichamelijke klachten veroorzaakt. Deze bangmakerij maakt dat de mens zichzelf beterschap belooft.
Als je geneigd bent conflicten te vermijden, onvermijdelijke ruzies meteen bij te leggen of ongenoegens uit te leven in sport, toneel, kunst, muziek of een flinke schoonmaakbeurt, dan ben je een verstandig mens. Een gezond leven is een harmonieus leven. Herman Koch is een verstandig mens.
