Een HSP (Highly Sensitive Person) is iemand die meer dan gemiddeld gevoelig is voor indrukken en subtiele nuances waarneemt. Elk moment van de dag doen we indrukken op, via onze zintuigen, horen, zien, ruiken, proeven en voelen. Een HSP doet dat intensiever. Hooggevoeligheid is geen afwijking, ziekte of syndroom. Het is een normale karaktereigenschap, een bijzonder verfijnd zenuwstelsel met positieve en negatieve kanten. Een HSP is niet anders, maar net als ieder ander uniek.
Een HSP is niet anders, maar net als ieder ander uniek.
De positieve kant van een HSP maakt iemand alerter op signalen van gevaar, neemt de fijnere details en nuanceverschillen waar, leeft daardoor intenser en geniet intenser van natuur, muziek, geur en/of kunst. HSP’ers zijn zeer empathisch, denkers, werken hard en consciëntieus. Ze zijn te vinden in de hulpverlening, in de filosofie of in de kunst- en muziekwereld. Ze hebben regelmatig behoefte aan een rustige omgeving, het duurt langer voordat bepaalde indrukken en/of emoties zijn verwerkt.
De valkuil voor een HSP (negatieve kanten klinkt hier te zwaar, het zijn meer aandachtspunten) is veel waar ‘te’ voor staat: te hard werken, te zorgzaam zijn voor anderen (en zichzelf teveel wegcijferen hierbij), te perfectionistisch zijn, te bang zijn om fouten te maken en kunnen te weinig de vele indrukken die ze opdoen, filteren.
Alle prikkels worden door het brein verwerkt. Wat voor de meeste mensen als matig prikkelend wordt ervaren, is vele malen meer prikkelend voor een HSP. Dus wat zeer prikkelend wordt ervaren door de meesten van ons, kan bij een HSP leiden tot een hogere vatbaarheid voor stress, depressie en zelfs burn-out.
Het algemene gehanteerde advies voor een HSP is zichzelf af te schermen voor de signalen van buitenaf. Dit is slechts een tijdelijke optie om tot rust te komen. Gevaar van dit afschermen is dat afschermen alleen geen blijvende optie is. Gevolg is isolement. De signalen worden vermeden en daar ligt de winst niet. Signalen begrijpen en leren welke signalen je wanneer, waar en waarom moet oppakken is een wijzer advies.
Inhoudsopgave
HSP en een verhoogde kans op stress en zelfs burn-out
Leven zonder prikkels is niet mogelijk. Social media, internet, (schokkende) televisiebeelden vanuit de hele wereld, mobiele telefonie (je moet zelfs op het toilet en onder de douche bereikbaar blijven), en deze prikkels nemen alleen maar toe. De eisen van de buitenwereld nemen alleen maar toe.
‘De voortdurende belasting van onze zintuigen, de zware druk en het hoge tempo van de moderne tijd, de koppeling van geluk aan uiterlijke prestaties en materieel bezit en het steeds slechter wordende contact met de natuur; dit alles heeft een soort chronische opwinding veroorzaakt’ (P. Goldberg in De kracht van Intuïtie). Met chronische opwinding neemt de kans op stress ook toe, zeker voor mensen die hoog sensitief zijn.
HSP en burnout
Bij een cliënt met een burn-out wordt bij therapie vaak over het hoofd gezien dat deze cliënt hoog sensitief kan zijn. Soms is het niet de eerste keer met een burn-out, maar voor de tweede of derde keer. Veel van de stressproblemen, die leiden tot een burn-out, komen, naar mijn mening, voort uit het niet-accepteren van onze rol, stijl en onze capaciteiten.
Een van de belangrijkste en helpende inzichten voor hoog sensitieve mensen, is dat het leven voor hen nooit zal worden zoals zij dat zien bij ‘ieder ander’. Dat klinkt dramatisch en zwart-wit, echter wel eerlijk. Wat ik hiermee bedoel is dat het een feit is, dat áls je hoog sensitief bent, je nu eenmaal niet 10 dingen tegelijkertijd kúnt, dát je energie nu eenmaal eerder op is dan die van ‘ieder ander’. Die energie is eerder op, omdat je als HSP meer te verwerken hebt dan ‘ieder ander’.
Hoog sensitieve mensen proberen vaak te leven zoals ‘ieder ander’. Maar het werkt niet voor hen.
Hoog sensitieve mensen proberen vaak te leven zoals ‘ieder ander’. Maar het werkt niet voor hen. Niet op de manier zoals ieder ander’ het doet. Omdat hoog sensitieve mensen veel meer open staan voor wat er om hen heen gebeurt, doen zij veel meer indrukken op dan ‘ieder ander’. De filter ontbreekt, alles wordt opgemerkt en moet verwerkt worden. Dit kost veel meer energie dan bij ‘ieder ander’, er moet veel meer signalen/prikkelingen verwerkt worden dan door ‘ieder ander’.
In een werkomgeving worden HSP’ers verkeerd begrepen. Zij werken beter met minder stimulatie van buitenaf, zoeken minder vaak gezelschap tijdens pauzes of na werktijd. Die tijd hebben ze nodig om hun ervaringen alleen te verwerken. Hierdoor zijn ze minder zichtbaar, een aspect dat bij beoordeling van hun prestaties in acht moet worden genomen. Een HSP houdt niet van agressieve persoonlijke promotie, maar hoopt op te vallen door zijn eerlijke en harde werken. Zo wordt hij regelmatig als onopvallende maar waardevolle medewerker/collega over het hoofd gezien.
HSP’ers zijn van nature zeer plichtsgetrouw, loyaal, hoge kwaliteitseisen, goed in details, pakken snel de stemming van de ander op, kunnen aan het een werken en tegelijk alle signalen uit de omgeving oppikken. Hierdoor raken ze gemakkelijk en snel overgestimuleerd. Omdat hij erg graag net zoals ‘ieder ander’ mee wil draaien, ligt het gevaar van een stevige burn-out op de loer.
Het is dan ook een uitdaging voor de HSP’er om de sensitiviteit weer voor hem te laten werken in plaats van tegen hem. Hoogsensitief kan voor hem een zegen zijn als hij de signalen leert begrijpen!
Een HSP’er is zich bewust van subtiele details, dit maakt hem intuïtiever, zijn intuïtie klopt meer wel dan niet. Sommigen spreken van ‘een zesde zintuig’. Het tweede grote voordeel van HSP is dat de signalen veel sneller opgepakt kunnen worden en daardoor in plaats van een zwakte een kracht kan worden.
NB: Het is belangrijk om een prikkeling niet te verwarren met angst. Angst veroorzaakt wel een prikkeling, maar dat doen andere emoties ook. Net als het begrip ‘stress’ is ‘prikkeling’ een woord dat werkelijk iets aangeeft dat we allemaal herkennen, ook al kent het meerdere verschijningsvormen. En natuurlijk heeft stress veel te maken met prikkeling: reactie op geprikkeld raken.
Meer informatie
- HSP en de relatie tot stress (deel 2)
- Boek: Hoog sensitieve personen; Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt?
