Heb je veel last van stress door nare herinneringen en zoek je een manier om daar mee om te gaan? Wellicht dat EMDR-therapie jou kan helpen.
In deze blog gaan we dan ook dieper in op de betekenis van EMDR en het ontstaan ervan. Eerst leggen we uit wat deze therapie inhoudt, welke effecten en bijwerkingen je kunt verwachten en wat voor soort behandelingen er voor welk soort klachten bestaan. Tot slot gaan we in op de relatie tussen stress en EMDR.
Inhoudsopgave
Wat betekent EMDR?
EMDR betekent letterlijk Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Dit staat voor een techniek waarbij het telkens wisselen van de aandacht van links naar rechts met oogbewegingen – en soms ook geluiden en aanraking via de knieën – centraal staat.
De geschiedenis van EMDR
Amerikaans psychologe Francine Shapiro beschreef deze therapie voor het eerst in de jaren tachtig. Want wat ontdekte zij toen zij eens per toeval haar ogen horizontaal liet heen en weer bewegen, terwijl ze dacht aan dingen die negatieve emoties opwekten? Dat dit die emotionaliteit liet zakken of helemaal wegnam.
Al snel merkte Shapiro dat er niet alleen desensitisatie – het ongevoelig maken van – optrad, maar dat cliënten ook spontaan positievere gedachten kregen over zichzelf en de wereld. Dat zorgde ervoor dat de door haar ontdekte traumaverwerkingstechniek in de jaren erna verder uitgewerkt en ontwikkeld werd tot een volwaardige en effectieve therapie.
Wat is EMDR-therapie?
EMDR is een behandelvorm voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een traumatische ervaring. Ingrijpende gebeurtenissen zoals een ongeluk, seksueel geweld, echtscheiding, plotseling overlijden of een overval bijvoorbeeld.
Terwijl de behandelaar vraagt aan het nare beeld te denken en erover te vertellen, zal deze tegelijkertijd vragen om zijn vingers van links naar rechts en weer terug te volgen. Het idee is dat de hersenen hiermee afgeleid worden en daarmee een snelle en efficiënte verwerking van nare herinneringen plaats kan vinden.
Hoe werkt EMDR?
Hoe EMDR precies werkt, is nog niet helemaal duidelijk. Maar meerdere wetenschappelijke studies hebben de werkzaamheid inmiddels wel aangetoond. Centrale rol spelen in elk geval de oogbewegingen en het werkingsmechanisme achter het principe “links-rechts-links”.
Terwijl de therapeut vraagt aan het traumatische beeld te denken, volgt de patiënt tegelijkertijd zijn vingers van links naar rechts. Omdat beide hersenhelften hiermee aangesproken worden, lijkt er iets te gebeuren waardoor de kracht en de emotionele lading van een nare herinnering afneemt.
Wat zijn de effecten na EMDR?
Een EMDR-behandeling brengt doorgaans heel wat op gang. Een stroom van gedachten en beelden, maar soms ook gevoelens en lichamelijke sensaties. De aangeboden handbewegingen of geluiden zorgen er langzamerhand voor dat de herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Vaak verandert er dan iets in je gevoelens en het wordt makkelijker om aan de eerst zo nare gebeurtenis terug te denken.
Maar er kan ook iets anders gebeuren. Namelijk dat je ineens moet denken aan de wél prettige onderdelen van diezelfde gebeurtenis. Of dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die je op een andere, minder bedreigende manier aan de gebeurtenis doen denken. Al deze effecten zullen ervoor zorgen dat de schokkende ervaring steeds meer een plekje krijgt in het leven van de behandelde persoon.
Bijwerkingen EMDR
Na afloop van een EMDR therapie kunnen de effecten nog even doorwerken. Omdat er een stroom aan gedachten, inzichten en misschien zelfs wel nieuwe beelden of gevoelens op gang wordt gebracht, kan dit tijdelijk voor onrust zorgen. Sommige cliënten hebben het idee daardoor het overzicht en de regie eventjes kwijt te zijn. Doorgaans duurt deze toestand niet langer dan drie dagen om uiteindelijk tot een nieuw evenwicht te leiden.
Voor welke klachten is EMDR geschikt?
Sommige gebeurtenissen hakken er diep in bij mensen. Terwijl de meesten van ons deze ervaringen op eigen kracht verwerken, ontwikkelt een enkeling psychische klachten. Vaak blijven de herinneringen aan het ingrijpende gebeuren zich maar opdringen met angstaanjagende beelden zoals herbelevingen, nachtmerries en flashbacks als gevolg.
Maar ook andere klachten kunnen voorkomen. Dan gaat het bijvoorbeeld om schrik- en vermijdingsreacties. Men spreekt dan meestal van een ‘posttraumatische stress-stoornis’ (PTSS). Dit zijn klachten die zijn ontstaan als direct gevolg van een concrete, ingrijpende gebeurtenis, waarbij het denken eraan nog steeds een heftige, emotionele reactie oproept.
EMDR-therapie en stress
Met inmiddels een twintigtal gecontroleerde onderzoeken naar de effectiviteit is EMDR op dit moment de meest geëvalueerde behandeling op het gebied van psychische trauma’s. Het doel van EMDR om negatieve gedachten, angst, spanning en flashbacks te verminderen
of genezen, staat hiermee onomstotelijk vast.
Maar ook het verminderen van stress en/of de impact van stressvolle gebeurtenissen kan door EMDR-therapie bereikt worden. Daarom is EMDR een van de meest effectieve therapievormen om PTSS symptomen (posttraumatische stressstoornis) te verminderen.
EMDR-therapie bij kinderen
Niet alleen volwassenen, maar ook kinderen en jongeren kunnen klachten en problemen hebben die terug te herleiden zijn naar ingrijpende en traumatische gebeurtenissen. In het geval dat er een duidelijk verband kan worden gelegd tussen de klachten van een kind en één of meerdere ingrijpende, beschadigende ervaringen, kan EMDR zeker van pas komen. EMDR kan al voor kinderen van jonge leeftijd volkomen veilig worden ingezet.
Welke gebeurtenissen kunnen ingrijpend zijn voor kinderen?
Voor kinderen geldt dat er meer gebeurtenissen zijn die ingrijpend kunnen zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan:
- een ruzie tussen ouders of echtscheiding
- vervelende medische ervaring
- verdwaald in een stad
- een brand, ongeluk en inbraak
- een enge film
- pesterijen op school
- misbruik, verwaarlozing of huiselijk geweld
- ernstige ziekte of overlijden
Voor welke klachten van kinderen is EMDR geschikt?
Net als volwassenen kunnen kinderen allerlei klachten na ingrijpende en nare gebeurtenissen ontwikkelen. Zo kunnen ze last krijgen van nachtmerries en/of flashbacks, het zich sociaal terugtrekken en/of vermijden van bepaalde personen en plaatsen en prikkelbaar, hyperactief en rusteloos gedrag.
Maar ook kunnen emotioneel beschadigde kinderen reacties en gedragsveranderingen vertonen waarbij de link met de oorspronkelijke gebeurtenis minder duidelijk is. Deze klachten variëren van vaker huilen, angsten en het steeds nabootsen van de traumatische gebeurtenis tot het vastklampen aan of juist afwijzen van een ouder, inslaapproblemen, woedeaanvallen, bedplassen, duimzuigen en dagdromen.
