Ik kwam het laatst tegen, een artikel in Elsevier over een stressvrij leven. Een feest van herkenning. Robert Epstein, een Amerikaanse psycholoog en onderzoeker, is van mening dat stress per definitie slecht is voor de mens. Het moet te alle tijden voorkomen worden ondanks de primitieve aanjager in ons brein. Hij zocht uit hoe het komt dat de één beter bestand is tegen stress dan de ander.
Vier basiscompetenties
Dat leidt tot vier basiscompetenties, vaardigheden waarover de mens moet beschikken om evenwichtig in het leven te staan. Ik noem ze in volgorde van belangrijkheid:
- Â Onderken het risico van stress
Als je weet wat je valkuilen zijn, kun je preventieve maatregelen nemen. Het stellen van doelen, maken van schema’s (dagindeling) en delegeren van taken zijn hulpmiddelen om ellende van stress voor te zijn. Dit is volgens Epstein de belangrijkste vaardigheid voor een stressvrij bestaan.
- Herken bronnen van stress
Op het werk of thuis zijn mogelijk chronische bronnen van stress. Als je deze weet te benoemen, kun je ze ook proberen te reduceren. Stel prioriteiten en laat de belangrijkste zaken voorgaan. Zorg ervoor dat het thuis of op je werkplek georganiseerd en opgeruimd is. Reinheid en regelmaat creëren rust in het hoofd.
- Buig stressvolle gedachten om
Stressvolle gedachten en gevoelens ombuigen is een belangrijke, maar niet makkelijke competentie om aan te sleutelen. Irrationele gedachten vervangen door rationele feiten vergt nogal wat zelfreflectie, om niet vast te lopen in ‘wat als-‘ en ‘ ja maar-’ redeneringen. Epstein adviseert om tot tien te tellen, een glas water te drinken als iets niet loopt als gepland of iemand niet doet wat jij wilt.
- Ontspan
Een stressvrij leven leiden is onmogelijk als het vermogen te kunnen ontspannen ontbreekt.
Niets nieuws onder de zon, omdat deze fundamenten in detail terug te vinden zijn in mijn boekwerk uit 2014, Succes met je stress, voorkom een burn-out. Daarin helpen zelftests meer inzicht te krijgen in het eigen handelen, ontdekt de lezer valkuilen, allergieën en uitdagingen en raakt bedreven in reframen. Omgaan met stress is te leren.
Reptielenbrein
We komen echter niet af van het oeroude mechanisme, van stressreacties die in vroeger tijden voorkwam dat de jager-verzamelaar voortijdig het loodje legde. Nu het reptielenbrein in zekere zin overbodig is, zit het als een blinde darm in de weg. Omdat dit systeem niet makkelijk verwijderbaar is, ligt de nadruk op beïnvloeding van persoonlijkheid en omgeving, die in belangrijke mate bijdragen aan de kwestie waarom de één beter bestand is tegen stress dan de ander.
