‘Ja doei’, denk ik als bestsellerauteur Brené Brown zegt dat we het eerst eens lekker mogen proberen voordat we het moeten kunnen. Natuurlijk heeft ze helemaal gelijk, want falen blijkt iedere keer weer enorm leerzaam en goed voor je te zijn. ‘Het Instituut voor Briljante Mislukkingen’ claimt zelfs dat ze geregeld naar prachtige innovaties leiden. Maar toch, ik heb werkelijk geen één cliënt die jubelt bij een fout.
Het voelt doorgaans toch een beetje als een mini degradatie. Een lelijke val waarvan we zo snel mogelijk, met onze meest keep-it-cool-achtige blik, weer opstaan in de hoop dat nieeeemand het gezien heeft.
Zelden wordt er liefdevol met mislukkingen omgegaan. Sterker nog, je belandt als maker doorgaans direct op een strafbankje, voelt je vreselijk omdat er zo veel van af hing. Dus laat dat proberen maar zitten dan.
Inhoudsopgave
Gek op applaus
We hebben nooit geleerd dat we ook ‘genoeg’ zijn als we iets niet halen of totaal verprutsen. We kregen enkel complimenten en waardering voor wat we zo goed deden. Het was die mooie tekening of dat hoge cijfer waarmee je een aai over je bol kreeg en applaus oogstte. Niet die misser, die bezorgde vooral teleurgestelde blikken en actieplannen om de tekortkoming onmiddellijk te herstellen. Onbedoeld is daarmee het belang van een goed eindresultaat steeds onderstreept en zijn we gaan geloven dat we er alleen toe doen als we perfect presteren, de beste zijn. Dat betekent doorgaans hard werken voor de afdeling STRESS.
Niet zo gek dus dat die grootschalige promotie van gelukzalig falen maar zo weinig houvast vindt. We hebben gewoon nooit meegekregen dat we ook succesvol zijn als iets (NOG) niet gelukt is. We hebben vooral opgepikt dat onze talenten en vaardigheden vastliggen waardoor alles altijd gelijk goed moét gaan, als bevestiging van dat wat we kunnen. Je moet dan in feite steeds laten zien wat je waard bent (en dat je het waard bent).
Ik heb succes….dus ik ben
Die ‘Ik heb succes, dus ik ben’ overtuiging is echter net fossiele brandstof, op de korte termijn zeer aangenaam, maar uiteindelijk schadelijk. Omdat het een manier van denken is die de lat zo onrealistisch hoog legt dat er grote hoeveelheden stress bij vrijkomt.
Gelukkig kan het ook anders. Of je nu een belangrijk examen hebt of een sollicitatiegesprek voor je droombaan er zijn allerlei manieren om de druk te verlichten. Om jezelf te slijpen, in plaats van te slijten. Bij topsporters bijvoorbeeld geldt: Als je het juiste succescriterium kiest dan is winnen altijd het gevolg. Zij focussen op de dingen die beïnvloedbaar zijn, realistisch en haalbaar, de zogeheten leerdoelstellingen.
Groeimindset
Maar ook in de opvoedkunde zien we reddingsboeien. Daar is het advies: Creëer een groeimindset, door ook inzet te waarderen in plaats van alleen maar eindresultaat. Dat gaat als volgt: Stel je kind komt thuis met een tien voor een toets, dan is je primaire reactie waarschijnlijk: wat knap, wat ben ik trots op je, of iets in die orde. Door daar de vraag aan toe te voegen: hoe heb je dat voor elkaar gekregen? Laat je zien dat talenten en vaardigheden ontwikkelbaar en beïnvloedbaar zijn. En dus niet statisch.
Als je kind eenmaal in die mindset staat dan kun je vlak voor een belangrijk examen zeggen, ik heb alle vertrouwen in je. Het komt goed, wat de uitkomst ook is. Hét wondermiddel tegen (examen)stress omdat je er in feite mee zegt: je bent goed genoeg, wat de uitkomst ook is.
En als alles misloopt denk dan aan deze uitspraak, van de directeur van BNN: wie altijd een tien wil halen, moet ook een vier kunnen incasseren. Amen. Misschien moeten we het gewoon massaal eens uitproberen. Dan voorspel ik dat de afdeling STRESS het een stuk rustiger krijgt.
