Dat je snel een sigaret pakt als je gestrest bent, is algemeen bekend. Maar hoe stress precies een verslaving tot gevolg heeft, weten de meesten niet. In deze blog lees je alles over verslavingen en stress.
Eerst bespreken we wat een verslaving precies is, waarbij we verslavende middelen, gewenning en ontwenning zullen behandelen. Daarna lichten we de mogelijke oorzaken van verslaving toe en gaan we dieper in op de relatie tussen stress en verslaving. Tot slot, geven we advies om van je verslaving af te helpen.
Inhoudsopgave
Wat is verslaving?
Er wordt van verslaving gesproken als je fysiek en lichamelijk afhankelijk bent van een middel en je de gedachten over het krijgen van dit middel niet kunt loslaten. Als je het middel niet kunt krijgen, krijg je ontwenningsverschijnselen. Het middel dat verslavend werkt, kan van alles zijn. Hieronder een overzicht van meest voorkomende verslavende middelen of activiteiten.
Verslavende middelen of activiteiten
- Alcohol
- Drugs
- Voeding
- Gokken
- Tabak
- Seks
- Gamen
- Werken
- Internet
- Chatten
Gewenning bij verslaving
Gewenning treedt op wanneer het effect van het verslavend middel afneemt als je het vaker gebruikt. Zo heb je steeds meer nodig om hetzelfde effect te bereiken.
Ontwenningsverschijnselen
Als je lichaam gewend is aan een verslavingsmiddel en je het niet meer neemt, kan je lichaam hier heftig op reageren. Deze reactie noemen we ontwenningsverschijnselen. Voorbeelden hiervan zijn zweten, koorts en slapeloosheid.
Oorzaken van verslaving
Er zijn verschillende oorzaken mogelijk die leiden tot een verslaving. De meest voorkomende oorzaken bespreken we hieronder.
Persoonlijke kenmerken
Het verschilt per persoon hoe verslavingsgevoelig je bent. Het is tegenwoordig aannemelijk dat je biologische factoren hierin een rol spelen. Bij de één draait je ‘verslavingsknop’ al om na één keer gokken, bij de ander pas na een jaar. Andere kenmerken die van invloed zijn op een mogelijke verslaving, zijn je persoonlijkheid en je karakter. Een makkelijk beïnvloedbaar persoon zal eerder verslaafd raken dan een persoon met een sterk eigen karakter.
Omgevingsfactoren
De stimulatie van je omgeving speelt een grote rol bij de verslaving. Als je bent opgegroeid in een huishouden waar roken normaal is, is de kans dat je zelf zult gaan roken ook groter. Een andere factor met betrekking tot je omgeving is groepsdruk. Er wordt iets aangeboden door je leeftijdsgenoten en je durft niet goed nee te zeggen. Of je doet iets omdat iedereen het doet.
Beschikbaarheid van middelen
Moet je veel moeite doen om aan het middel te komen? Wanneer bepaalde verslavende middelen makkelijk te krijgen zijn, is de drempel ook lager om ernaar te grijpen.
Stress
Stress kan ook de oorzaak zijn van je verslaving. Hoe stress een verslaving kan veroorzaken, leggen we hieronder uit.
De relatie tussen verslaving en stress
Stress kan een verslaving veroorzaken en een verslaving in stand houden. We gaan hier verder in op de relatie tussen een verslaving en stress.
Verslavingsmiddel als reactie op stress
Iedereen reageert anders op stress. De ene persoon drinkt een wijntje of een biertje extra na het werk, een ander gaat naar een gokhal om zijn gedachten te verzetten. Onze hersenen halen soms rare trucjes met ons uit in tijden van stress. Alle manieren die je aangrijpt om stress te verlichten zijn op den duur verslavend, waarvan de meeste verslavingen zeer ongezond zijn.
Het zwakke moment
Wanneer je een alcohol- of drugsverslaafde vraagt wanneer de verslaving is ontstaan, is dit vrijwel altijd begonnen met een stressvolle periode.
Na één biertje, stuk chocolade of een sigaret kun je moeilijk weerstand bieden tegen de volgende, omdat je in een geluksmomentje sneller toezegt. Wanneer je genen hebt die ervoor zorgen dat je verslavingsgevoelig bent, dan kun je in dit soort situaties aanzienlijk gemakkelijker verslavingen ontwikkelen.
Ontstaan verslaving
Verslavende middelen gebruiken we soms om pijn, verdriet, spanningen en stress te verminderen. Hierdoor kan een verslaving ontstaan. Als je namelijk eenmaal hebt ervaren dat je stress afneemt door het gebruik van een verslavend middel, zul je hier vaker een beroep op doen.
Beloningssysteem hersenen
Je hebt behoefte aan verslavende middelen omdat het inwerkt op het beloningssysteem van je hersenen. In tijden van stress wordt het stresshormoon Cortisol aangemaakt. Cortisol zorgt er voor dat je sneller verslaafd raakt. Het stofje spreekt als het ware je beloningssysteem in het lichaam aan. Beloningen geven je een positieve boost en je bent hier extra naar op zoek wanneer je je niet prettig voelt en veel stress ervaart. Zo werkt stress dus via een omweg ook weer mee aan je verslaving.
Oplossingen tegen verslaving: afkicken
Het is moeilijk om van je verslaving af te komen. Hieronder geven we je enkele oplossingen om beter om te gaan met je verslaving of er vanaf te komen.
Omgaan met stress
Weet je van jezelf dat je verslavingsgevoelig bent? Zorg dan dat je altijd een plan hebt voor de perioden waarin je veel stress ervaart. Stress kan namelijk van het ene op het andere moment ontstaan. Je moet dan al weten wat je moet doen om hiermee om te gaan, voordat je onbewust een verslaving ontwikkelt.
Deze online cursus tegen stress kan je helpen om goed om te gaan met stress.
Verslaving minderen of stoppen
Hoe moeilijk het ook is, stoppen met de verslaving is de beste keuze. Begin daar direct mee en stel het niet uit. Vraag aan je omgeving of ze je hierbij kunnen helpen, zoek veel afleiding en negeer de drang om toe te geven aan de verslaving.
Hulp
Er zijn verschillende mogelijkheden om hulp te vragen. Een maatschappelijk werker of je huisarts kan je steun bieden bij het stoppen van je verslaving. In ernstige gevallen kunnen therapieën of klinische behandelingen je verder helpen. Daarnaast bestaan er ook medicijnen die kunnen helpen om het afkicken te stimuleren. Deze medicijnen remmen de hunkering naar een bepaald verslavend middel of werken kalmerend. Bespreek het gebruik van medicijnen altijd eerst met je huisarts.
Veelgestelde vragen over verslaving
Wanneer spreek je van een verslaving?
Als je herkenning voelt in deze tekst, maar nog twijfelt of je wel of niet verslaafd bent, geven we hier een overzichtelijke checklist om te kijken of je verslaafd ben.
- Je merkt dat je meer gebruikt dan dat je je hebt voorgenomen.
- Je kunt niet stoppen met de verslaving en merkt dat je ontwenningsverschijnselen krijgt als je het wel probeert.
- Een groot deel van de dag ben je in gedachten bezig met de verslaving en denk je aan het verslavende middel.
Eens verslaafd altijd verslaafd?
Het verschilt per persoon hoe makkelijk je van je verslaving afkomt. Hoe langer je verslaafd bent, hoe lastiger het is om er vanaf te komen. Je zult altijd gevoelig blijven voor je verslaving, dus zorg ervoor dat je je niet laat verleiden weer in een dergelijke situatie terecht te komen.
Meer informatie
- Wat is een verslaving? (Gezondheidsplein.nl)
